Bitkinin alabildiği azot miktarını arttıran keşif!
Azotlu gübrelerin kullanımı bitki verimini arttırır, ancak aşırı kullanımları çevresel kirliliğe neden olur. Dahası çeltik gibi bitkilerde aşırı azot kullanımı çiçeklenmeyi geciktirir ve geç sezon soğuklarına bitkiyi hassas bir şekilde bırakır. Yeni yapılan bir çalışmada, dane verimini arttırmak ve çiçeklenmeyi hızlandırmak için daha fazla üretilebilen çeltik nitrat taşıyıcısı (NRT) keşfedildi. Bu keşfin, dane verimini arttırırken geç olgunlaşmadan da kaçışı sağlama potansiyeli vardır.
Azotlu gübrelerin kullanımı bitki verimini arttırır, ancak aşırı kullanımları çevresel kirliliğe neden olur. Dahası çeltik gibi bitkilerde aşırı azot kullanımı çiçeklenmeyi geciktirir ve geç sezon soğuklarına bitkiyi hassas bir şekilde bırakır. Yeni yapılan bir çalışmada, dane verimini arttırmak ve çiçeklenmeyi hızlandırmak için daha fazla üretilebilen çeltik nitrat taşıyıcısı (NRT) keşfedildi. Bu keşfin, dane verimini arttırırken geç olgunlaşmadan da kaçışı sağlama potansiyeli vardır.
Azot gübresi NO3- (nitrat) veya NH4+ (amonyum) formunda uygulanır ve birim alanda dane verimini arttırır. Bunun yanı sıra aşırısı ve uygunsuz kullanımı su ve hava kirliliğine neden olur. Ayrıca üretimleri esnasında da fosil yakıtlar kullanılmaktadır. Çeltik ve buğday gibi ana dane bitkileri, uygulanan gübrenin sadece %40’ını kullanmaktadır ve geri kalanlar suya, havaya karışır ve toprak mikroorganizmaları tarafından kullanılır. Bitkide farklı azot aktarıcıları, azotu topraktan köke ve oradan da tüm bitkiye taşırlar. Bazıları da azot seviyesine duyarlıdır.
Yapılan çalışma gösteriyor ki çeltikte ki OsNRT1.1A, azot kullanımı ve çiçeklenme zamanını etkilemektedir. Hem azot sensörü hem de direkt azot taşımasında rol alan OsNRT1.1A mutantlarının, normal çeltiğe göre %80 daha az dane verimi aldığını ve geç çiçeklendiğini tespit etmişlerdir. O nedenle araştırıcılar, verimi ve çiçeklenme zamanını geliştirmek için daha fazla OsNRT1.1A üreten çeltik hatları meydana getirmişlerdir. Bu yüksek OsNRT1.1A içeren bitkiler, aynı azot miktarlarında normal çeltiğe göre daha boylu, yeşil olmuş ve daha fazla biyokütle meydana getirmiştir. Bu bitkiler hidroponik ortamda daha fazla nitrat ve amonyum çekmiştir. İki yıllık yaptıkları tarla koşullarındaki çalışmalarında ise fazla OsNRT1.1A içeren çeltiğin, düşük ve yüksek azot seviyelerinde dahi %30’dan daha fazla (en fazla %60) dane verimini geliştirdiğini ve 1-2 hafta daha erken çiçeklendiğini tespit etmişlerdir.
Özellikle son yüzyıl içerisinde azotlu gübre kullanımı, bitki verimini kontrol eden en etkili kültürel işlemlerden biridir. Bir yıl içerisinde Dünya’da, yaklaşık 120 milyon ton azotlu gübre uygulandığı tahmin edilmektedir ve bu miktarın büyük çoğunluğu azot kirliliğine dâhil olmaktadır. O nedenle OsNRT1.1A gibi azot taşıyıcılarının keşfi ve miktarlarının arttırılması, bitkinin topraktan kaldırabildiği azot miktarını arttırıp daha fazla verimliliği ve daha az çevresel kirliliği sağlayabileceği için bu konu ile ilgili çalışmalar büyük önem taşımaktadır.
KAYNAK
Resim Kaynak
