Bitkiler, Tozlayıcılarını Duyabiliyor mu?

Son araştırmalar, bitkilerin böceklerin kanat çırpışı ve vızıltı seslerini algılayarak nektar miktarı ve şeker oranını artırabildiğini gösteriyor.

Bitkiler, Tozlayıcılarını “Duyabiliyor” mu?

Bitkilerin çevrelerindeki canlıları ve koşulları algılayabilme kapasitesi uzun yıllardır araştırılagelmiştir. Acoustical Society of America tarafından yayımlanan 21 Mayıs 2025 tarihli yeni bir çalışmada, bitkilerin tozlayıcı böceklerin çıkardığı titreşimli akustik sinyalleri algılayabildikleri ve bu sayede nektar üretimini değiştirdikleri öne sürülüyor.

Torino Üniversitesi’nden zooloji profesörü Francesca Barbero ve İspanya ile Avustralya’daki işbirlikçileri, coni snapdragon (Antirrhinum majus) bitkileri üzerinde gerçekleştirdikleri deneylerde bu bitkilere bir tür “salyangoz kabuğu arısı” olan Rhodanthidium sticticum’un vızıltı kayıtlarını çaldılar. Sonuçta, bitki bu seslere yanıt vererek nektar hacmini ve içindeki şekeri artırdı, ayrıca şeker taşıma ve nektar üretimini düzenleyen gen ifadesinde değişim gözlendi sciencedaily.com.

Barbero, bu tür bir algılamanın bitki–tozlayıcı eş evrimi açısından avantaj sağladığını, çünkü bitkinin vızıltıyı doğru algılayarak uygun böcekleri çekeceğini belirtiyor . Bu adaptasyon, bitkinin üreme başarısını artırabilir; çünkü daha fazla ve daha uygun tozlayıcıyı kendine çekebilmiş olur.

Araştırmacılar şu anda bu mekanizmanın omurgasız canlı davranışını modifiye edip etmediğini; yani bitkilerin çıkardığı seslerle böceklerin tepki verip vermediğini inceliyor. Eğer bu da doğrulanırsa, tarımsal açıdan önemli bitkilerde sesi “tedavi aracı” olarak kullanarak tozlayıcı çekmek mümkün olabilir .

Bu çalışma, bitkilerin yalnızca görsel ve koku sinyalleriyle değil, titreşimsel akustik sinyalleri de kullanarak çevreyle etkileşimde bulunduğunu gösteriyor. Nitekim Barbero şöyle diyor: “Bitkilerin hem faydalı hem zararlı böcekleri, komşu türleri, sıcaklık, kuraklık ve rüzgâr gibi abiyotik faktörleri algılayabilme biçimlerinin çokluğu gerçekten şaşırtıcı” .

Proje “Good Vibes: How do plants recognise and respond to pollinator vibroacoustic signals?” (RGP0003/2022) başlıklı hibeyle destekleniyor ve Torino Üniversitesi, I²SysBio (Valensiya) ve Sidney Teknoloji Üniversitesi ses–titreşim merkezlerinin ortak çalışmasıdır

KAYNAK: sciencedaily